તમને કદાચ ખબર નહીં હોય, પણ અમુક છેતરપિંડી કરનારા લોકો તમારા ઓળખના દસ્તાવેજો (જેમ કે આધાર કાર્ડ) નો દુરુપયોગ કરીને ગેરકાયદેસર રીતે નકલી SIM કાર્ડ સક્રિય કરાવી શકે છે. આ કાર્ડ્સનો ઉપયોગ પછી ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ અથવા આર્થિક છેતરપિંડી માટે થઈ શકે છે, અને અંતે મુશ્કેલી તમને આવી શકે છે.
ભારત સરકારના ટેલિકોમ્યુનિકેશન વિભાગ (DoT) ના નિયમો મુજબ, એક વ્યક્તિ વધુમાં વધુ 9 સિમ કાર્ડ રાખી શકે છે. જો તમારા નામે તેનાથી વધુ કાર્ડ્સ સક્રિય હોય અથવા કોઈ એવા નંબર ચાલુ હોય જે તમે વાપરતા નથી, તો તમારે તરત જ પગલાં લેવા જોઈએ.
✅ ફ્રોડ અને સ્કેમથી બચવા: કોઈ બીજું વ્યક્તિ તમારા દસ્તાવેજોનો ઉપયોગ કરીને સિમ લઈ શકે છે. ✅ તમારી સુરક્ષા માટે: જો તમારા નામે અજાણ્યા સિમ હશે, તો તેનો ઉપયોગ ગુનામાં પણ થઈ શકે છે. ✅ તમારી માહિતી સુરક્ષિત રહે: ક્યારેક ભૂલથી કે જુના સમયમાં લીધેલા સિમ આપણે ભૂલી જઈએ છીએ.
ફક્ત 5 મિનિટમાં આ રીતે ચેક કરો
સરકારના સંચાર સાથી (Sanchar Saathi) પોર્ટલ દ્વારા તમે સરળતાથી જાણી શકો છો કે તમારા નામે કેટલા મોબાઇલ કનેક્શન સક્રિય છે.
સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ પ્રક્રિયા
- સૌ પ્રથમ, સરકારી વેબસાઇટ ‘સંચાર સાથી’ પર જાઓ:
https://sancharsaathi.gov.in/અથવા સીધું TAFCOP પોર્ટલ:https://tafcop.sancharsaathi.gov.in/telecomUser/ખોલો. - ત્યાં, ‘Citizen Centric Services’ (નાગરિક કેન્દ્રી સેવાઓ) માં ‘Know Your Mobile Connections’ (તમારા મોબાઇલ કનેક્શન્સ જાણો) અથવા સીધા TAFCOP વિકલ્પ પર ક્લિક કરો.
- હવે, તમારો 10 અંકનો મોબાઈલ નંબર અને સ્ક્રીન પર દેખાતો કેપ્ચા કોડ દાખલ કરો.
- ‘Validate Captcha’ પર ક્લિક કરો. ત્યારબાદ, તમારા દાખલ કરેલા નંબર પર એક OTP (વન-ટાઇમ પાસવર્ડ) આવશે.
- આ OTP દાખલ કરો અને ‘Login’ પર ક્લિક કરો.
બસ! તમારી સામે એક લિસ્ટ ખુલશે. આ લિસ્ટમાં તમારા આધાર કાર્ડ/ID પર જારી કરાયેલા તમામ સક્રિય સિમ કાર્ડ નંબરો દેખાશે.
જો કોઈ અજાણ્યો નંબર દેખાય તો શું કરવું?
જો લિસ્ટમાં તમને કોઈ એવો નંબર દેખાય જે તમારો નથી અથવા તમે તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા નથી, તો ગભરાશો નહીં. પોર્ટલ પર તમને નીચેના વિકલ્પો મળશે:
- Not My Number (આ મારો નંબર નથી): જો કોઈ નંબર તમારા નામે છે પરંતુ તમે તેને ઓળખતા નથી અથવા તમે તે લીધો નથી, તો આ વિકલ્પ પસંદ કરો. આનાથી તે નંબરને ડિસ્કનેક્ટ કરવાની વિનંતી કરી શકાશે.
- Not Required (જરૂરી નથી): જો નંબર તમારો છે, પરંતુ તમે હવે તેનો ઉપયોગ કરવા માંગતા નથી, તો તમે તેને બ્લોક કરવા માટે આ વિકલ્પ પસંદ કરી શકો છો.
- Required (જરૂરી છે): જો તમે નંબરનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છો અને બધું બરાબર છે, તો આ વિકલ્પ પસંદ કરો (કોઈ પગલાં લેવાની જરૂર નથી).
તમારા દ્વારા ‘Not My Number’ અથવા ‘Not Required’ વિકલ્પ પસંદ કર્યા પછી, એક ટ્રેકિંગ ID જનરેટ થશે, જેના દ્વારા તમે તમારી વિનંતીની સ્થિતિ જાણી શકો છો.
નિયમ શું છે? એક ID પર કેટલા સિમ લઈ શકાય?
દૂરસંચાર વિભાગ (DoT) દ્વારા સિમ કાર્ડના દુરુપયોગને અટકાવવા સ્પષ્ટ નિયમો બનાવવામાં આવ્યા છે:
- 9-સિમનો નિયમ: ભારતમાં કોઈ પણ વ્યક્તિ પોતાના એક ઓળખપત્ર પર વધુમાં વધુ 9 સિમ કાર્ડ ખરીદી શકે છે.
- પ્રાદેશિક અપવાદો: જમ્મુ અને કાશ્મીર, આસામ અને ઉત્તર-પૂર્વના રાજ્યો માટે આ મર્યાદા 6 સિમ કાર્ડની છે.
- નિયમ ઉલ્લંઘન પર સજા: નિયમ તોડવા પર ₹50,000 થી લઈને ₹2 લાખ સુધીનો દંડ અને નવા ટેલિકમ્યુનિકેશન એક્ટ હેઠળ 3 વર્ષ સુધીની જેલની સજા પણ થઈ શકે છે.
સરકારનું ‘સુરક્ષા કવચ’: સંચાર સાથી પોર્ટલ શું છે?
આવી છેતરપિંડીઓ સામે લડવા માટે, દૂરસંચાર વિભાગે ‘સંચાર સાથી’ પોર્ટલ શરૂ કર્યું છે. તે નાગરિકોને તેમના મોબાઈલ કનેક્શન પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ આપતું એક સુરક્ષા ઇકોસિસ્ટમ છે. તેના મુખ્ય સાધનો છે:
- TAFCOP: આના દ્વારા તમે ચકાસી શકો છો કે તમારા નામે કુલ કેટલા સિમ કાર્ડ એક્ટિવ છે અને અજાણ્યા નંબરને બ્લોક કરાવી શકો છો.
- CEIR: જો તમારો મોબાઈલ ફોન ચોરાઈ જાય, તો તમે તેના IMEI નંબરને બ્લોક કરી શકો છો, જેથી તે ભારતમાં કોઈ પણ નેટવર્ક પર કામ ન કરે.
- ચક્ષુ (Chakshu): આના દ્વારા તમે શંકાસ્પદ ફ્રોડ કોલ્સ, SMS અથવા વોટ્સએપ મેસેજની જાણ કરી શકો છો.
- તમારા મોબાઇલને જાણો (KYM): ફોન ખરીદતા પહેલા તેના IMEI નંબર દ્વારા ચકાસી શકો છો કે ફોન અસલી છે કે બ્લેકલિસ્ટેડ.
યાદ રાખો: તમારી ઓળખ અને તમારા નાણાકીય વ્યવહારોની સુરક્ષા માટે નિયમિતપણે આ ચેક કરતા રહેવું ખૂબ જ જરૂરી છે. જાગૃત રહો, સુરક્ષિત રહો!
